Waar bleven onze roemruchte reizigers nadat ze in Antwerpen aankwamen en wat spookten ze daar verder nog uit? Van de een weten we meer dan van de ander. Enkele historische bezoek- en verblijfplaatsen hebben we hieronder in gele genummerde stippen op een oude kaart van Antwerpen gemarkeerd. Bij de routebeschrijving kom je ze opnieuw tegen, maar dan voorzien van 21e-eeuwse navigatie.

Al deze yellow spots zijn te bezoeken. Soms is er niets meer van de oorspronkelijke bebouwing terug te vinden. Maar in enkele gevallen tref je juweeltjes van renaissance- en barok-architectuur aan, die de moeite van een langduriger bezoek waard zijn.

1. De Rode Poort, toegang tot de stad vanaf de weg uit Grave. Met de stadsmuur afgebroken eind 19e eeuw.

2. De Sint Jacobskerk met het hospitium. De imposante kerk is nog altijd een verzamelpunt voor Santiago-pelgrims.

3. De O.L. Vrouwe Kathedraal. De kathedraal naderde in 1500 haar voltooiing. Er was anderhalve eeuw aan gewerkt. Toen Albrecht Dürer in 1520 Antwerpen bezocht, was het bouwwerk op de zuidelijke toren na voltooid. Die tweede toren is nooit afgebouwd.

Dürer, die zeer geïnteresseerd was in de archtectuur van zijn tijd, was onder de indruk van de overspanning, die dankzij de voortgeschreden gotische bouwtechniek breder was dan in vroegere kerken. De prachtige schilderijen van Rubens, die er nu hangen, moesten toen nog worden gemaakt.

4. De Sint Michielskerk en de abdij, gesticht in 1124, stonden aan de wieg van de stad Antwerpen. Zowel Albrecht Dürer als Koningin Christina van Zweden bezochten de abdij tijdens hun verblijf in Antwerpen. In de Franse Tijd is het complex verwoest en werd er een legerplaats ingericht. Tegenwoordig verwijzen alleen de straatnamen Kloosterstraat en Sint-Michielskaai nog naar dit stukje oeroude verleden van Antwerpen.

5. Mariken en Moenen verbleven tijdens hun zeven zondige Antwerpse jaren volgens het verhaal in herberg Inden Gulden Boom aan de Markt. Die zou hebben gestaan op het tegenwoordige adres Grote Markt 25, waar je nu een neobarok pand uit 1965 aantreft.

Dat gebouw is een reconstructie van een huis dat ooit elders in Antwerpen stond, en heeft dus – op de locatie na – weinig met het onderkomen van Mariken en Moenen te maken.

Er is een Italiaans restaurant in gevestigd.

6. Albrecht Dürer logeerde bij Joost Blanckfelt in huis De Engelenborch aan de Wolstraat ter hoogte van de Oude Waag. Huis De Engelenborch bestaat niet meer, maar de locatie is bekend: Wolstraat 19, waar zich nu een klein winkelpand met bovenwoningen bevindt.

7. Iets verderop, waar de Wolstraat overgaat in de Wijngaardbrug, bevindt zich een herdenkingsplaquette die aan Dürers verbondenheid met de stad is gewijd. De plaquette werd in 1971 geschonken door Dürers geboortestad Nürnberg.

8. Joost Blanckfelt troonde Dürer mee naar de gloednieuwe woning van burgemeester Arnold van Liere, het Hof van Liere aan de Prinsstraat, huidig huisnummer 13. Blijkbaar was hij daar geen onbekende, want Dürer mocht het weelderige pand ook van binnen bekijken. In 1607 stelde het stadsbestuur het gebouw ter beschikking van de jezuïeten om er onderwijs te geven. De paters bouwden er een imposante renaissance-vleugel aan. Het Hof is tegenwoordig een beschermd monument en in gebruik als congrescentrum van de Universiteit van Antwerpen.

9. Tijdens zijn verblijf in Antwerpen maakte Dürer een tekening van de haven bij de Scheldepoort. De tegenwoordige kaai heeft een ander aanzien gekregen.

10. Op het Willibrordusveld voor de poorten van Antwerpen sloeg Maarten van Rossum tijdens zijn mislukte belegering van Antwerpen in juli 1542 zijn kampement op. De Willibrorduskerk aldaar werd totaal vernietigd. De huidige Willibrorduskerk op dezelfde plek dateert van 1887.

11. Hugo de Groot werd na zijn vlucht in 1621 gastvrij onthaald door de Remonstrantse predikant Van Grevinkhoven. Waar dat was, weten we helaas niet. Wel kennen we het adres van zijn collega’s en strijdmakkers Wyttenbogaert en Cupus. Die woonden bij de lutheraan Arnout Witte, juwelier en muntmeester aan de Korte Nieuwstraat. Dat huis bestaat niet meer. Het bevond zich op de plek van het huidige pand met het huisnummer 22. In dit huis werd in oktober 1619 de Remonstrantse Broederschap opgericht door de Noord-Nederlandse remonstrantse predikanten in ballingschap onder voorzitterschap van Wyttenbogaert, gesecondeerd door Grevinkhoven en Episcopius. Het pand naast nummer 22, het Sint-Annasgodshuis, bestond al in de zeventiende eeuw en heeft de tand des tijds doorstaan. (Meer op www.hugodegrootpad.nl.)

12. Koningin Christina van Zweden was in 1654 in Antwerpen te gast in de woning van de Portugese joodse bankier García de Yllán aan de Lange Nieuwstraat, huidig huisnummer 94. Eigenlijk was het meer een overdadig opgetuigd paleis. In de 18e eeuw is het samengevoegd met een naastgelegen patriciërswoning en verbouwd tot Hotel Du Bois. Het pand is nu beschermd monument en is in gebruik als Schoolgebouw der Dames van het Christelijk Onderwijs.

13. Bij haar heimelijke bekering tot het katholicisme werd Christina van Zweden omringd door jezuïeten. Zij bezocht regelmatig de jezuïetenkerk, waar ze incognito de rooms-katholieke eredienst bijwoonde. Op onderstaande kaart uit 1567 is de kerk, die in de jaren 1615-1621 als pronkstuk van de contrareformatie werd gebouwd, nog niet afgebeeld. De kerk aan het Hendrik Conscienceplein was in de begintijd toegewijd aan de stichter van de Jezuïetenorde, de (toen nog) Zalige Ignatius van Loyola, en aan de Heilige Maria. Naderhand werd Carolus Borromeus de patroonheilige. De kerk is nog altijd een topbezienswaardigheid op het gebied van barok-architectuur. (Meer op www.viachristina.nl.)

Over de geschiedenis van Antwerpen in de 16e eeuw lees je meer op deze pagina van de Antwerpen-blog van Jan Lampo. Ook verder is deze blog een aanrader.

(Terug naar boven)