HET PAD -› Etappe 4 -› ‘s-Hertogenbosch – Tilburg
Kies een routebeschrijving:
Roemruchte reizigers die jou in deze etappe voorgingen
Onderweg
Meer info onderweg vind je bij de routebeschrijvingen
-› -› -› Vanaf ‘s-Hertogenbosch krijgt het Marikenpad een groen aanzien. De route wijkt nu verder af van het moderne wegennet. We gaan meer en meer over de oude onverharde paden. Deze vierde etappe tot Tilburg volgt dan ook niet de welbekende N65, in de negentiende eeuw onder koning Willem I als teken van echte vooruitgang aangelegd en bestraat. We kiezen hier voor de eeuwenoude weg via Oisterwijk. We verlaten ‘s-Hertogenbosch via Fort Isabella – onderdeel van de vestingwerken uit de 17e eeuw – en de Vughtse Heide richting Helvoirt. Daar ontmoeten we de N65, die we 2,5 km volgen. Bij Helvoirt steken die over en vervolgen onze reis langs de historische, vaak onverharde wegen naar Haaren, Oisterwijk en Tilburg.
Om wandelaars een half uur vekeerslawaai te besparen is voor hen tussen Vught en Helvoirt een fraaie alternatieve route uitgezet via de Sparrendaalseweg.
Om voor racefietsers onverharde gedeelten te vermijden zijn voor hen vier omleidingen uitgezet, die zich niet al te ver van de oorspronkelijke route verwijderen. Zie de snelle fietsroute in paars op de overzichtskaart.
Waarom eigenlijk over Oisterwijk? Was er vroeger dan geen kortere route over Enschot?
Ja, je kon via Enschot. Die weg over de Kreitenheide was misschien iets korter dan over Oisterwijk, maar veel moeilijker begaanbaar. Grote delen van de Heideweg bestonden uit weinig meer dan een spoor in het rulle zand. De weg via Oisterwijk was veel beter te bereizen. Het gebied eromheen was meer in cultuur gebracht en de aanliggende dorpen waren al sinds hun ontstaan in de late Middeleeuwen bereid onderhoud te verrichten. Oisterwijk was al vroeg een aanzienlijk dorp en had belangrijke jaarmarkten, die men bereikbaar wilde houden. De weg over de hei was natuurlijk wel een geschikt alternatief voor degenen die daar het liefst rondspookten: ruiters, soldaten en struikrovers. Voor andere reizigers bleef de weg via Oisterwijk verreweg de beste keus, totdat in de 19e eeuw de straatweg langs Enschot werd aangelegd.
Kies een routebeschrijving:
Rafels veroorzaakt door de tand des tijds
De historie van oude wegen slaat niet alleen op dategene wat ervan is overgebleven, maar evenzeer op de veranderingen die ze door de eeuwen heen ondergingen.
Dat vanaf ‘s-Hertogenbosch de oude route naar Antwerpen nergens is vervangen door moderne snelwegen, wil niet zeggen dat de tand des tijds er zijn werk niet heeft gedaan. De cultivering van het woeste landschap was al eeuwen aan de gang, maar in de negentiende eeuw ging het pas echt hard door de vernieuwingen van het industrële tijdperk: straatwegen, kanalen en spoorwegen doorsneden plotseling het eeuwenoude landschap. De oude weg van ‘s-Hertogenbosch naar Antwerpen zelf deelde niet mee in deze vernieuwingsdrift, maar de modernisering eromheen bracht hem wel hier en daar in het nauw.
Op de overzichtskaart bij deze etappe (zie boven) staan tien belangrijke inbreuken aangegeven, die het gevolg zijn van menselijk ingrijpen in het landschap. Allemaal hebben ze sporen nagelaten, die op de getekende route meestal als scherpe inkepingen of rafels zichtbaar zijn. Op de vestingwerken rond ‘s-Hertogenbosch na, die al begin 17e eeuw plaatsvonden, zijn het allemaal ontwikkelingsprojecten van de 19e en 20e eeuw.
Meer weten? Klik hier verder naar twee voorbeelden: de reconstructie van de Rijksweg bij Helvoirt in 1966 en de blokkade van de Oisterwijksebaan bij Tilburg in 1998 als gevolg van een nieuwe rondweg.